@rxiomnimon - Integrated archival data management system

Reference code: GRGSA-LER_PRI001

Title: Προσωπικό Αρχείο Μανουήλ Γεδεών

Dates: 1714 - 1946

Level of description: Αρχείο

Extent and medium of the unit of description: 6 κουτιά, 5 φάκελοι με λυτά έγγραφα, Βιβλία-Μονογραφίες, Έντυπα, Περιοδικά και Εφημερίδες, 17 Φωτογραφίες

Name of creator: Γεδεών, Μανουήλ (1851-1943)

Administrative / Biographical history:

Μεσαιωνολόγος ιστορικός, Μέγας Χαρτοφύλαξ και Χρονογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου και Υπομνηματογράφος του Πατριαρχείου Ιεροσιλύμων..

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1851 από Λεριούς γονείς και πέθανε στην Αθήνα το 1943. Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Μ. Γεδεών, αρχιτέκτονας, που εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1828, όπου και δραστηριοποιήθηκε στην ανοικοδόμηση του Πατριαρχικού Ναού και πολλών δημοσίων κτηρίων.

Ο Μανουήλ Γεδεών σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη της εκκλησιαστικής ιστορίας. Συστηματικός ερευνητής, είχε αναδιφήσει σε μεγάλο αριθμό βυζαντινών και μεταγενέστερων κειμένων, παλαιών κωδίκων και αρχειακών εγγράφων, ενώ δεν υποτιιμούσε την προφορική παράδοση.

Συνέγραψε 800 πραγματείες και άρθρα. Μεγάλο μέρος δημοσίευσε στο περιοδικό "Εκκλησιαστική Αλήθεια", επίσημο όργανο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπου εργάστηκε από το 1882 έως το 1920. Έχει εκδώσει πολλά συγγράμματα και διατριβές, μεταξύ των οποίων: "Πατραρχικοί Πίνακες", "Ο Άθως" (πρώτη ελληνική μελέτη για το Άγ. Όρος), "Βυζαντινόν Εορτλόγιον", Χρονικά της Πατριαρχικής Ακαδημίας" (περί της Μεγάλης του Γένους Σχολής), "Έγγραφοι λίθοι και κεράμια", "Αποσημειώματα Χρονογράφου", "Ιστορία των του Χριστού πενήτων" κ.ά.

Με το θάνατό του, το 1943, μέρος του έργου του έμεινε ανέκδοτο, μέρος του οποίου, με τη φροντίδα της κόρης του Σοφίας Γεδεών-Καρανικόλα, είδε το φως της δημοσιότητας.
Δύο φορές εξαναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη για εθνικούς λόγους, το 1877 και το 1920. Όταν εργάστηκε ως καθηγητής στην Αθήνα, είχε μαθητή τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Τιμήθηκε από πολλά πνευματικά ιδρύματα. (Ρουμανική Ακαδημία, Ακαδημία Ρουέν, Γαλλικό Υπουργείο παιδείας). Το 1929 εξελέγη από την Ακαδημία Αθηνών Πρόσεδρο Μέλος της. Παρασημοφορήθηκε από την ελληνική και άλλες κυβερνήσεις.

Ως συγγραφέας, έχει ιδιότυπο ύφος. Ως Ιστορικός - Μεσαιωνολόγος, θεωρείται αυθεντία από Έλληνες και ξένους επιστήμονες. Υπήρξε, κατά τον Κ.Θ.Δημαρά, "ο ακαταπόνητος πρωτόσχολος". Μέγας διδάσκαλος του γένος, μυαλό γόνιμο και φωτισμένο, ανάστημα ηθικό, εργάτης ακαταπόνητος του πνεύματος.

Archival history: Το Αρχείο του Μανουήλ Γεδεών παραχωρήθηκε από την κόρη του Σοφία Γεδεών-Καρανικόλα, για το Ιστορικό Μουσείο και Αρχείο Λέρου στις 9-10-1988. Παρελήφθη στην Αθήνα από τον τότε προϊστάμενο του Τ.Α.Λ. Μανόλη Ήσυχο. Μέρος της Συλλογής έχει εκτεθεί, κατά επιθυμία της δωρήτριας, στο Ιστορικό Μουσείο Λέρου "Μανόλης Ήσυχος" όπου και παραμένει έως σήμερα. Το υπόλοιπο βρίσκεται στα ΓΑΚ-Τοπικό Αρχείο Λέρου.

Immediate source of acquisition or transfer: Δωρεά από την κόρη του Μ. Γεδεών , 20-5-1991

Scope and content:

Περιοδικά, Επιθεωρήσεις και εφημερίδες με άρθρα του, Χειρόγραφα φωτοτυπημένα, Έγγραφα, Επιστολές, Δοκίμια, Μία Διατριβή, Τιμητικές διακρίσεις, Αποκόμματα εφημερίδων με άρθρα του, Έντυπα, Περιοδικά, Επιθεωρήσεις, Έντυπο "Νότιες Σποράδες-Ιστορία των προνομίων τους, 17 οικογενειακές φωτογραφίες, Πρακτικά συνεδριάσεων Συλλόγου Μεσαιωνικών Γραμμάτων και Αρχαιολογικής Εταιρίας, Βιβλίο "Αποσημειώματα Χρονογράφου, 4 Μονογραφίες: α) Διαθήκη Μαξίμου Μοναχού, β) Λεόντιος ο Καισαρεύς, γ) Κύριλλος Δ΄ ο Λέσβιος, δ) Πέντε συγγενείς εκ Λέρου Αρχιερείς Ηρακλείας, Φωτογραφία στη Χάλκη Πρικγηπονήσου
Διατριβές και Μονογραφίες

Accruals: Δεν αναμένεται προσθήκη υλικού

System of arrangement: Το αρχείο ταξινομήθηκε σε 4 κουτιά και 5 φακέλους, σε θεματικές ενότητες, χρονολογικά

Language/scripts of material: Ελληνική, Γαλλική, Ρουμανική, Ουγγρική

Existence and location of originals: Τοπικό Αρχείο Λέρου

Related units of description: Μέρος του αρχείου του βρίσκεται στα ΓΑΚ-Νομού Δωδεκανήσου

Publication note:

"Λεριακά-Εις μνήμην Μανουήλ Γεδεών, Αθήνα 1986
Μανώλης Α. Ήσυχος "Το πανόραμα της Λέρου", Λέρος 1989, σελ. 91-93
Δημήτρης Κωστόπουλος "Μανουήλ Γεδεών 1851-1943 Ο ιστορικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου", περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τ. 30, Ιούνιος 2004
Κωνσταντίνος Πάχος "Οι Λεριοί του Πειραιά και της Αθήνας (1929-1995), Πειραιάς 1997
Κωνσταντίνος Ασλανίδης "Η Λέρος στην Επανάσταση του 1821", Λέρος 2010, σελ. 11

Archivist's Note: Κωνσταντίνος Ασλανίδης

Personal/Corporate names:

• Μανουήλ Γεδεών

Places:

• Κωνσταντινούπολη, Οικουμενικό Πατριαρχείο

Subjects:

• Οικουμενικό Πατριαρχείο